Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulan 10. Yargı Paketi, ceza infaz sisteminde köklü değişiklikler öngören maddeleriyle kamuoyunun gündeminde. Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 29 Mayıs 2025 tarihinde TBMM Başkanlığı’na sunulan bu düzenleme, cezaevlerindeki yoğunluğu azaltmayı, cezaların caydırıcılığını artırmayı ve adalet sistemini daha etkin hale getirmeyi amaçlıyor. Ancak, paketin “genel af” veya “kısmi af” beklentilerini karşılamadığı yönünde eleştiriler de yükseliyor. İşte yeni infaz düzenlemesine dair detaylar:
Yeni İnfaz Düzenlemesi 2025
10. Yargı Paketi’nin Temel Maddeleri
TBMM Genel Kurulu’nda görüşmeleri devam eden 30 maddelik 10. Yargı Paketi, özellikle denetimli serbestlik, koşullu salıverme ve iyi hal uygulamalarına yönelik önemli değişiklikler içeriyor:
-
Denetimli Serbestlik Şartları: Hükümlülerin denetimli serbestlikten yararlanabilmeleri için cezalarının en az onda birini cezaevinde geçirmeleri zorunlu hale getirildi. Örneğin, 1 yıl hapis cezası alan bir hükümlü en az 36 gün, 6 ay ceza alan ise 18 gün cezaevinde kalacak. Bu düzenleme, toplumdaki “cezasızlık” algısını ortadan kaldırmayı hedefliyor.
-
Mükerrer Suçlulara Şartlı Tahliye: İkinci kez suç işleyen (mükerrer) hükümlüler, mevcut sistemde cezalarının tamamını cezaevinde çekmek zorundayken, yeni düzenlemeyle iyi hal gösterenler, cezalarının dörtte üçünü tamamladıktan sonra koşullu salıverilme imkanından faydalanabilecek. Bu, yaklaşık 19.800 mahkumu kapsıyor.
-
Özel İnfaz Usulleri: Kadın, çocuk ve yaşlı hükümlüler için konutta infaz süreleri genişletildi. 65 yaş üstü için 3 yıl, 70 yaş üstü için 4 yıl, 75 yaş üstü için 5 yıl ve 80 yaş üstü için 6 yıla kadar konutta infaz imkanı tanınıyor. Ayrıca, hastalık veya engellilik nedeniyle cezaevinde yaşamını sürdüremeyenler, Adli Tıp Kurumu kararıyla konutta infaz hakkından yararlanabilecek; ancak ağırlaştırılmış müebbet alan darbe suçluları bu kapsam dışında tutuluyor.
-
Cezaların Caydırıcılığı: Genel güvenliği kasten tehlikeye sokma suçunun toplu alanlarda işlenmesi, nitelikli hal olarak düzenleniyor ve cezası 5 yıla çıkarılıyor. Trafikte yol kesme suçu için de üst sınır 3 yıl olarak belirleniyor.
Af Beklentileri ve Gerçekler
Kamuoyunda “genel af” veya “kısmi af” beklentisi yüksek olsa da, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, düzenlemenin af niteliği taşımadığını vurguladı. Tunç, “Ceza infaz düzenlemesinde herhangi bir af söz konusu değil. Amacımız, ceza adalet sisteminin etkinliğini artırmak ve cezasızlık algısını ortadan kaldırmak” dedi. Özellikle, 2020’de pandemi nedeniyle uygulanan ve 31 Temmuz 2023’te sona eren “Kovid izni” düzenlemesinden yararlanamayanlar için bir çalışma yapıldığı belirtiliyor. Bu kapsamda, 31 Temmuz 2023 öncesi suç işleyip cezası kesinleşmeyenlerin de denetimli serbestlikten faydalanması öngörülüyor.
Kimler Kapsam Dışı?
Yeni düzenleme, ağır suçları kapsayan indirimlerden büyük ölçüde kaçınıyor. Terör suçları, cinayet, uyuşturucu ticareti, kadına yönelik şiddet ve cinsel suçlar gibi ağır suçlar infaz indirimi kapsamı dışında tutuluyor. DEM Parti’nin talebi olan “örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyenlere ceza indirimi” maddesi de Anayasa Mahkemesi’nin önceki iptal kararları nedeniyle pakete eklenmedi.
Cezaevlerindeki Yoğunluk ve Reform İhtiyacı
Adalet Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’deki 395 ceza infaz kurumunun toplam kapasitesi yaklaşık 300 bin olmasına rağmen, 7 Nisan 2025 itibarıyla 415.732 hükümlü ve tutuklu bulunuyor. Bu durum, yeni düzenlemenin cezaevlerindeki yoğunluğu azaltma hedefini öne çıkarıyor. AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, “Bu teklif bir başlangıç, devamı gelecek” diyerek, reformların süreklilik arz edeceğini belirtti.
Tepkiler ve Eleştiriler
Muhalefet, düzenlemenin kamuoyunun beklentilerini karşılamadığını savunuyor. BBC Türkçe’ye konuşan AKP kurmayları, düzenlemenin “idari” nitelikte olduğunu ve af niteliği taşımadığını belirtirken, muhalefet partileri, özellikle siyasi mahkumlar ve hasta tutukluların tahliyesine yönelik daha kapsamlı adımlar beklediklerini ifade ediyor. DEM Parti Grup Başkanvekili Sezai Temelli, “Toplumun beklentilerini karşılayacak bir yasa talep ettik, ancak iktidar dinlemedi” diyerek paketin eksikliklerine dikkat çekti.
Ne Zaman Yürürlüğe Girecek?
10.Yargı Paketi, TBMM Adalet Komisyonu’nda görüşüldükten sonra Genel Kurul’da oylanacak. Sürecin hızlı ilerlemesi durumunda, yaz ayları öncesinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Yeni infaz düzenlemesi, ceza adalet sisteminde caydırıcılığı artırmayı ve cezaevlerindeki yoğunluğu azaltmayı hedeflerken, af beklentilerini karşılamıyor. Hükümlülerin topluma kazandırılması ve rehabilitasyon odaklı yaklaşımlar öne çıksa da, düzenlemenin kapsamı ve etkisi, TBMM’deki görüşmelerle netleşecek. Kamuoyu, özellikle denetimli serbestlik ve koşullu salıverme uygulamalarının nasıl hayata geçeceğini yakından takip ediyor.
